Er zijn vier verschillende pezen waaruit een orthopedisch chirurg kan kiezen om de stabiliteit van de knie te herstellen tijdens een voorste kruisband operatie. Welke pees geschikt is voor jou en wat de verschillen en overeenkomsten zijn tussen de pezen wordt in dit blog besproken.
De verschillen tussen de hamstringpees, patellapees. quadricepspees en donorpees.
Jaarlijks ondergaan in Nederland ongeveer negenduizend mensen een voorste kruisband reconstructie. Voor het maken van een nieuwe kruisband wordt een pees gebruikt die als kruisband gaat functioneren. Hiervoor zijn verschillende mogelijkheden. De pees die gebruikt wordt om een kruisband van te maken wordt in medisch jargon een “graft” genoemd. Van welke pees wordt jouw voorste kruisband gemaakt is nuttig om te weten. In deze blog lees je op basis van welke factoren de orthopedisch chirurg jouw graft kiest en wat de verschillen tussen de grafts zijn.
Michael de Levie en Wybren van der Wal Orthopedisch chirurg bij ziekenhuis de Gelderse Vallei in Ede.
Wat is een voorste kruisband?
The ACL is a Dynamic structure, rich in neurovascular supply and comprised of distinct bundles, which function synergistically to facilitate normal knee kinematics in concert with bony morphology. Characterized by individual uniqueness, the ACL is inherently subject to both anatomic and morphological variations as well as physiologic aging.
– Freddie Fu –
Welke pees kan een arts kiezen?
Voor een voorste kruisband operatie kan gebruik gemaakt worden van verschillende soorten pezen. Een simpele verdeling kan gemaakt worden tussen lichaamseigen materiaal (autograft), donor materiaal (allograft) en synthetisch materiaal. Daarnaast kan in sommige gevallen de eigen voorste kruisband gehecht worden. Bij een eerste voorste kruisband operatie wordt bijna altijd gekozen voor lichaamseigen materiaal (autograft). Uitzonderingen zijn uiteraard mogelijk.
De verschillende pezen waarvan een voorste kruisband gemaakt wordt.
De voorste kruisband operatie in 5 stappen
- De pees uit het bovenbeen halen.
- Kijk operatie; de knie wordt aan de binnenkant beoordeeld en eventuele andere letsels worden behandeld (zoals een meniscusscheur of kraakbeendefect)
- Boortunnels maken in het onderbeen en bovenbeen (waarin de nieuwe kruisband geplaatst wordt)
- De kruisband in de tunnels plaatsen en fixeren
- De wonden sluiten.
Autograft (lichaamseigen materiaal):
De voordelen van een autograft zijn dat het lichaamseigen materiaal is wat niet afgestoten zal worden. Verder is de kans op opnieuw scheuren van de gereconstrueerde kruisband lager bij gebruik van een autograft in vergelijking met een allograft (donor materiaal). Daarbij is het goedkoper om lichaamseigen materiaal te gebruiken dan donor materiaal.
De orthopedisch chirurg kan bij een autograft een keuze maken uit drie pezen. De knieschijfpees (patellapees) en de hamstringpees zijn de meest gebruikte grafts. De quadricepspees wordt sinds afgelopen jaren steeds vaker gebruikt.
Deze persoon heeft meerdere voorste kruisband operaties gehad.
Donorpees
De voorkeur is om altijd met lichaamseigen materiaal een voorste kruisband reconstructie uit te voeren. In uitzonderlijke gevallen of bij multiligamentaire bandletsels kan de arts kiezen voor een donorpees. Wil je meer weten over de indicatie voor een donorpees en wat de voor- en nadelen zijn klik hier.
Historie gebruik kunststof materialen:
Vroeger werd vaker gebruikt gemaakt van kunstof materialen voor het maken van een voorste kruisband plastiek. De voordelen zijn hetzelfde als bij een donorpees, alleen het hoge aantal recidieven heeft er toe geleid dat hiermee gestopt is. Maar de ontwikkelingen staan niet stil.
Nieuwe technieken in de voorste kruisband chirurgie.
VKB repair
In de afgelopen jaren is er steeds meer onderzoek gedaan naar het repareren van de eigen kruisband. Onlangs is in Nederland een studie gestart die wordt uitgevoerd in meerdere ziekenhuizen. In de studie wordt onderzocht of bij geselecteerde patiënten de eigen kruisband gerepareerd kan worden. Het gaat om kruisband letsels waarbij de kruisband ter plaatse van het bovenbeen is afgescheurd. De afgescheurde kruisband wordt terug gehecht en verstevigd met een kunststof bandje. Het grote voordeel is dat het eigen weefsel behouden blijft en dat er slechts smalle tunneltjes geboord hoeven worden. Mogelijk kan er ook sneller teruggekeerd worden naar het oude sportniveau.
Er komen steeds meer onderzoeken die melden dat de voorste kruisband een kans heeft om spontaan te herstellen. In ons blog gaan we hier dieper op in (volgt nog). In 50-60% van de gevallen hecht de voorste kruisband zich aan de achterste kruisband en krijgt hierdoor enige stabiliteit terug. In deze blog gaan hierop in. Het spontaan herstellen en of vastgroeien van de voorste kruisband heeft geleid tot de BEAR techniek (Brigde, Enhanced ACL Repair). De kruisband wordt gehecht en met eigen bloed extra gestimuleerd om weer vast te groeien. Deze procedure moet binnen drie weken worden uitgevoerd. Het voordeel voor jonge sporters is dat dit een techniek is waarbij er slechts kleine boortunnels worden gemaakt. Hierdoor is er een lager risico op het beschadigen van de groeischijven. De resultaten zijn nu alleen nog uitgevoerd in pilot(s) studies (USA), maar de vooruitzichten zijn interessant.
Take home message
Van welke pees wordt jouw voorste kruisband gemaakt is nuttig om te weten. Het is goed om de voor- en nadelen te kennen van de verschillende grafts (hamstring, quadricepspees, patellapees of donorpees). De specialist zal zorgvuldig met jou de geschikte graft keuze bepalen. Al met al liggen de resultaten van de verschillende graft keuzes dicht bij elkaar. Op dit moment loopt er zelfs een onderzoek waarbij geen verschil wordt verwacht tussen de verschillende grafts. Uiteraard volgt er een update wanneer deze resultaten bekend zijn.
De keuze voor de graft is echter maar één van de vele factoren voor het succes van een voorste kruisband reconstructie.
Een aantal belangrijke factoren die het herstel beïnvloeden:
- Selectief zijn met wie in aanmerking komt voor een voorste kruisband reconstructie.
- Operatietechniek (tunnelplaatsing)
- Andere letsels zoals meniscus, kraakbeen en/of bandletsel
- Voorbereiding op de operatie
- Status en functie van de knie voor de operatie
- De knierevalidatie
- Psychische factoren
- Therapietrouwheid
- De operatie en revalidatie doorlopen bij een kniespecialist.
Mocht je na het lezen van deze blog “van welke pees wordt jouw voorste kruisband gemaakt” nog vragen hebben, bespreek je vragen met je arts en/of fysiotherapeut. Eventueel kan je een ook een bericht achterlaten en kunnen mensen uit het netwerk reageren of cliënten om hun ervaring te delen.
Met dank aan: dr. Wybren van der Wal Orthopedisch chirurg bij de Gelderse Vallei in Ede.
Podcast: van welke pees wordt jouw voorste kruisband gemaakt?
