Dummy
Achterste kruisband Behandeling
Informatie over de verschillende behandelopties na een gescheurde achterste kruisband.
Conservatief
Preoperatief
Operatief
Revalidatie
Resultaat
Risico's
Kosten
Herstellen zonder operatie na een gescheurde achterste kruisband.
De eerste stap van de revalidatie is het vocht in de knie reduceren, het verbeteren van de kracht, en het optimaliseren van de buiging en strekking. Vervolgens worden de behandelmogelijkheden besproken en de voor- en nadelen van een operatief vs conservatief traject. Slechts bij een klein percentage is bij een geïsoleerde achterste kruisband scheur een operatie nodig. Het goed trainen van de bovenbeenspieren en door (gedeeltelijk) herstel van de band herstelt de knie over het algemeen goed.
Tip: Het is verstandig om in de eerste fase een brace te dragen die het onderbeen naar voren duwt, om een optimale genezing van de achterste kruisband te realiseren. De achterste kruisband heeft ten opzichte van de voorste kruisband een hogere kans om (gedeeltelijk) te herstellen.
De tweede stap is gericht op het verbeteren van de functionele kracht, coördinatie en stabiliteit. De intensiteit wordt op geleide van de belastbaarheid opgebouwd en de oefentherapie richt zich steeds meer op jouw sport. Behalve het trainen van de spieren rondom de knie, is het belangrijk om de gehele keten te trainen. Denk hierbij aan de romp, heup en enkel. Ook de conditie moet in deze fase opgebouwd worden.
Oefening voor het versterken van de beenspieren.
In elke fase moet de progressie worden geëvalueerd. Zeker in de laatste fase waarbij sporthervatting mogelijk is, moet beoordeeld worden of dat haalbaar en verstandig is. Het is een individuele keuze die je in goed overleg met je fysiotherapeut of orthopeed maakt. Eventueel kan je het sportniveau naar beneden bijstellen, of kiezen voor een andere sport. Een achterste kruisbandreconstructie blijft altijd ook nog een optie. In het geval van sporthervatting, zal de intensiteit verder opgebouwd moeten worden. De veldtrainingen en buitentrainingen behoren hier onderdeel van uit te maken.
Een conservatieve revalidatie moet net zo intensief en sportspecifiek zijn als na een achterste kruisbandreconstructie. Het doel is immers sporthervatting. Het betekent dat je regelmatig en goed moet trainen onder supervisie van een ervaren kniespecialist. Alles uit je revalidatie willen halen, houdt in dat er ook een risico is op een recidief letsel tijdens een van de trainingen. Anderzijds, zonder risico is de knie onvoldoende getest om een goede terugkeer naar sport te garanderen.
Behalve fysiek moet je ook mentaal herstellen. Hierbij kan eventueel een sportpsycholoog ondersteunen. Voor een goede terugkeer naar sport is vertrouwen in je knie essentieel. Mochten er toch aanhoudend klachten en/of instabiliteit blijven bestaan, dan is een achterste kruisbandreconstructie te overwegen.
Preoperatief trainen: better in, better out.
De conclusie van de orthopeed is dat een achterste kruisbandreconstructie nodig is om de stabiliteit van de knie terug te krijgen. De operatie is complex doordat vaak ook andere banden hersteld moeten worden. Een relatief zware knieoperatie en revalidatie staan op de planning.
De arts zal je verwijzen naar een kniespecialist om het preoperatieve traject door te nemen. Dit traject is belangrijk om je voor te bereiden op de operatie. Daarbij zijn er een aantal factoren die preoperatief op orde moeten zijn om de uitkomst van de revalidatie positief te beïnvloeden: geen tot minimale zwelling, goede strekking en buiging en een zo klein mogelijk krachtsverschil tussen de bovenbenen. Eventueel kan de kracht beoordeeld worden met een preoperatieve test op de biodex.
Biodex test pre operatief
Een ander positief effect van een preoperatief traject is dat je bekend raakt met de oefenstof. Niets is zo vervelend als je nog met pijn en twee krukken mank loopt en ondertussen allemaal nieuwe oefeningen moet leren. Daarnaast ontmoet je doorgaans ook andere kruisbandcliënten, waaraan je het een en ander kan vragen. Op deze manier leer je dat discipline en regelmatig trainen belangrijk zijn. De meeste cliënten zijn nerveus voor de operatie, maar dat is maar een uurtje stil liggen. Een goed functionerende knie wordt vooral bepaald door je revalidatie en die moet je toch echt zelf doen. Wanneer jij het kan opbrengen en het doorzettingsvermogen hebt, kan je alles uit je revalidatie halen en optimaal herstellen.
Een preoperatief traject bestaat naast het trainen van spieren uit een informatief gesprek. Tijdens een preoperatief gesprek worden de oefeningen voor thuis, de leefregels en het beleid rond de fysiotherapie besproken. Stel voor jezelf doelen en een einddoel. Het is verstandig om met je werkgever afspraken te maken over re-integratie.
Het is belangrijk om op de hoogte te zijn van de leefregels en verwachtingen na de operatie. Vraag je fysiotherapeut of arts naar de voor jou specifieke situatie. Denk hierbij aan de volgende zaken:
- Wat zijn de leefregels?
- Welke oefeningen moet je doen?
- Op welke symptomen moet je letten?
- Hoe loop je met krukken?
- Hoeveel tijd per dag ben je kwijt aan oefeningen?
Maar ook praktische zaken als:
- Hoe lang kan je niet werken?
- Wanneer mag je weer buiten fietsen?
- Wanneer mag je weer autorijden?
- Welke sporten kan je straks weer doen?
Regel alvast je krukken voor na de operatie. Lenen, huren of kopen bij een zorgwinkel is mogelijk.
De achterste kruisband operatie
Er zijn verschillende technieken voor een achterste kruisbandoperatie. Zo kan op indicatie röntgendoorlichting gebruikt worden tijdens de operatie. Meestal wordt de eigen kniepees, de hamstring of de pees van de bovenbeenspier (rectuspees) gebruikt bij de uni-bundel techniek. Bij een dubbel-bundel techniek wordt meestal een donorpees gebruikt. Achterste kruisband letsel komt vaak voor in combinatie met ander bandletsel. Welke operatie techniek voor jou van toepassing is, gaat in overleg met de orthopedisch chirurg.
Revalideren na een achterste kruisband operatie:
De revalidatie verschilt van mens tot mens en is mede afhankelijk van je doelstelling en de status van je knie preoperatief. Gemiddeld duurt het herstel negen tot twaalf maanden.
Na de operatie mag je meestal dezelfde dag naar huis. In het ziekenhuis krijg je een protocol mee voor de eerste oefeningen thuis. De hechtingen worden na twee weken verwijderd. In de eerste tien dagen kan je douchen met waterafsluitende pleisters of een zak. Voor een goede genezing mogen de wondranden niet te nat of week worden.
Littekens na een multi-ligementaire operatie
Na de operatie begin je rustig met strekken en buigen van de knie. Een buiging van 70 graden is in de eerste dagen voldoende. De focus ligt op een volledige strekking. Een volledige strekking moet zo snel mogelijk na de operatie gehaald worden. Een kussen of handdoek in de knieholte is de grootste boosdoener, daar kan je een strekbeperking mee ontwikkelen. De knie is gezwollen en pijnlijk. De hoeveelheid zwelling en pijn verschilt per persoon. De locatie van de pijn is afhankelijk van de pees die is gebruikt tijdens de operatie.
De eerste zes weken draag je een kniebrace met een pillotte in de knieholte om het naar achter schuiven van het onderbeen tegen te gaan. Dit geeft namelijk extra druk op de achterste kruisband en beïnvloedt de stabiliteit van de knie. Het is goed om regelmatig op je buik of zij te liggen om de druk op de achterste kruisband te verminderen. Zitten met een gebogen been rond de 70 tot 90 graden vermindert ook het naar achter schuiven van de achterste kruisband.
De zwelling in de knie verstoort de aansturing van de spieren en leidt tot verminderde stabiliteit en coördinatief bewegen. Daarbij neemt de omvang van het bovenbeen af. Dit proces is niet te stoppen, maar wel te vertragen door direct na de operatie te beginnen met oefenen. De oefeningen zijn gericht op het verbeteren van de controle over de bovenbeenspieren en de samenwerking tussen de spieren. De knie houdt in het begin niet van druk (staan en lopen) maar wel van onbelast bewegen. Het is om die reden belangrijk veel buig en strek oefeningen te doen. Eventueel kan je ook fietsen op een hometrainer met een verkorte krank (90-100 graden flexie is vereist). Fietsen is een medicijn voor de knie. Dit geeft geen druk op de knie en toch veel beweging in een relatief korte tijd. Fietsen mag, na overleg met je fysiotherapeut, twee a drie keer per dag voor een half uur.
Doorgaans mag je voor 50 procent je knie belasten en loop je met twee krukken. De belasting met lopen en staan mag worden opgebouwd op geleide van de reactie van de knie. Een toenemende zwelling, stijfheid en/of pijn zijn tekenen dat je te veel doet. De belasting goed afstemmen is belangrijk om de spierkracht op te kunnen bouwen. Een toenemende of aanhoudende zwelling zorgt ervoor dat de spierkracht afneemt.
Het gebruik van krukken wordt in de loop van zes weken na de operatie afgebouwd. Hierbij is het belangrijk om de reactie van de knie in de gaten te houden. Bouw het lopen met krukken af in overleg met je fysiotherapeut.
Na zes weken mag je weer autorijden en fietsen (overleg met je fysiotherapeut). Kantoorwerkzaamheden kan je ongeveer na twee of drie weken weer fulltime hervatten. Neem wel voldoende pauzes om te oefenen. Fysieke beroepen kunnen na acht tot twaalf weken hervat worden. Hoe lang het voor jou duurt duurt, hangt af van het herstel en het type werk.
Vroeger werd er time based gerevalideerd. Alle progressie in de revalidatie werd bepaald op basis van weken of maanden na de operatie. Tegenwoordig verloopt de opbouw criteria based. In je revalidatie moet je bepaalde handelingen kunnen doen of voldoende kracht hebben om op te bouwen naar de volgende stap.
De training bestaat uit krachttraining, functionele oefeningen, en stabiliteit en coördinatie. Het trainen stopt echter niet bij het trainen van de beenspieren. Een sterke knie begint met een getrainde romp en krachtige buik en rugspieren. De revalidatie wordt opgebouwd om uiteindelijk naar de buiten- of veldtrainingen te gaan. De focus ligt hier op sportspecifieke revalidatie. Dit is een belangrijker onderdeel wanneer je de wens hebt om weer te sporten. Een gespecialiseerde sportfysiotherapeut kan je hierbij begeleiden.
Elke drie of vier maanden moet de progressie worden geëvalueerd met een tussentijdse test. Denk aan vragenlijsten, biodex (krachttest), kracht- en functionele testen. De revalidatie hoor je af te sluiten met een aantal performance- en sprongtesten om een terugkeer naar het sportveld te evalueren.
Na gemiddeld zes weken kan je de meeste activiteiten in het dagelijks leven weer opbouwen. Gemiddeld is de knie na zes tot negen maanden weer hersteld en kan de sport onder begeleiding van de fysiotherapeut opgebouwd worden. Na negen tot twaalf maanden kan je weer (opbouwend) volledig je sport hervatten. De revalidatie stopt echter niet. Het is van belang om de kracht en specifieke oefenstof goed te onderhouden.
Tips:
- Heb je een zittend beroep, probeer dan regelmatig van positie te wisselen en de knie te bewegen. Doe eventueel je oefeningen om de knie niet te laten verstijven.
- Leg tijdens het slapen een kussen tussen de knieën.
- De knie mag na de operatie buigen, maar houd rekening met de wondjes die eerst nog moeten herstellen. De strekking is het belangrijkst!
- Het kan enkele maanden duren totdat hurken en op de knieën zitten weer gaat.
- Een zwelling kan zes tot acht weken en soms wel langer aanwezig blijven.
- Koelen met ijs is prettig en effectief tegen pijn.
Let op:
Het beloop en de ontwikkeling van een revalidatie zijn persoonlijk. Ieder mens is verschillend, heeft een eigen biologie, sportachtergrond en ervaringen. De verschillende operatietechnieken of bijkomende schade kunnen het herstel beïnvloeden. De mentale situatie (angst, onzekerheid, twijfel etc) kunnen eveneens het beloop beïnvloeden en bespoedigen of vertragen. Daarom is het van belang om bij een ervaren kniespecialist te revalideren.
De uitkomst na een achterste kruisband operatie:
De meeste cliënten herstellen redelijk tot goed van een achterste kruisband reconstructie. Het resultaat zal mede afhangen van de ernst en uitgebreidheid van het letsel. De mate van stabiliteit van de achterste kruisband na reconstructie is nooit 100 procent door de altijd aanwezige druk (zwaartekracht) op de achterste kruisband. Hierdoor is er altijd in meer of mindere mate een passieve speling van de knie.
Verder moeten de voorwaarden goed zijn om te kunnen trainen en beïnvloeden het mentale aspect en de discipline het eindresultaat. Niet iedereen komt terug op zijn oude sportniveau. Houd er ook rekening mee dat de kans op slijtage op latere leeftijd toeneemt. Ook het risico op een re-ruptuur (recidief) is verhoogd bij contactsporten en/of sport met veel draaibewegingen.
Voor je eigen gemoedsrust is het goed om te weten dat het grootste gedeelte van de kruisbandcliënten amateursporters zijn. Ze hebben een leven naast hun revalidatie met school, een baan en/of kinderen. Ze kunnen niet als een professional non-stop bezig zijn met hun revalidatie. Staar je daarom niet blind op de mooie verhalen in de media. Het is jouw knie en jouw persoonlijke herstel.
Neem de tijd voor je herstel en luister goed naar je fysiotherapeut. Houd je aan de richtlijn van de revalidatie.
De risico’s van een achterste kruisband operatie:
Voorkomende klachten tijdens je revalidatie kunnen zijn:
- Een stijve knie bij het buigen en/of strekken.
- Aanhoudende pijnklachten die niet goed reageren op fysiotherapie.
- Pijnklachten rond de knieschijf (veel voorkomend, maar goed te behandelen).
- Overbelaste knie door te hoge belasting in het dagelijks leven.
- Te progressieve opbouw van de trainingsbelasting.
- Uitglijden of vallen met kans op recidief.
De knieoperatie is een bewuste keuze en daar hoort revalideren bij. Het is zes tot twaalf weken gedisciplineerd de leefregels en huiswerkoefeningen volgen om het beste effect van de operatie te behalen. Na deze periode is de cruciale fase voorbij en is het belangrijk om verder fit te worden.
Daarnaast heb je altijd te maken met de risico’s van de operatie die de orthopedisch chirurg met je zal bespreken.
Neem in onderstaande gevallen altijd contact op met je behandelend arts:
- Staan op het been niet meer mogelijk, terwijl dit eerder goed ging.
- Koorts boven de 38,5 graden Celsius.
- De knie wordt abnormaal dik en gaat meer pijn doen.
- De kuit is dik, rood, pijnlijk en warm (mogelijk trombosebeen).
- Als je het om andere redenen niet vertrouwt.
Wat kost een achterste kruisband operatie?
In Nederland is de verzekering goed geregeld. Iedereen heeft een basisverzekering. Toch zijn er meestal veel vragen over de verzekering en fysiotherapievergoeding.
Conservatief:
Bij conservatief herstel wordt fysiotherapie niet vergoed vanuit de basisverzekering. Indien je aanvullend bent verzekerd voor fysiotherapie kun je deze gebruiken voor begeleiding bij de revalidatie. Is dit niet of onvoldoende het geval dan betaal je de (resterende) fysiotherapie behandelingen zelf.
Operatief:
Na een operatie heb je meestal intensief fysiotherapie nodig. Het systeem in Nederland is zo ingericht dat je 20 behandelingen nodig hebt om in een chronisch zorgtraject te vallen. Vanaf de 21ste behandeling ben je chronisch (onbeperkt medisch noodzakelijk) verzekerd voor een jaar fysiotherapie vanaf de operatiedatum. Een verwijzing van de orthopeed is hiervoor noodzakelijk.
Voor de eerste 20 behandelingen kan je jezelf verzekeren via je aanvullende verzekering. Heb je een aanvullende verzekering van 9 behandelingen, dan betaal je 11 behandelingen zelf. Heb je geen aanvullende verzekering, dan betaal je 20 behandelingen zelf. Eén fysiotherapie behandeling kost ongeveer 25-35 euro.
Een behandeling uit het aanvullende pakket gaat niet ten koste van je eigen risico. Zodra de behandelingen worden gedeclareerd uit het basispakket, dus vanaf 21ste behandeling, betaal je wel eigen risico. De operatie wordt ook betaald vanuit je eigen risico. Het eigen risico loopt per kalenderjaar. Als de fysiotherapeutische behandeling doorgaat na 1 januari, dan betaal je opnieuw je eigen risico.
Na het lezen van deze informatie over de verzekering en het eigen risico is het goed mogelijk dat je vragen hebt of dat er onduidelijkheden zijn. De situatie kan per persoon verschillen, dus overleg daarom altijd met je fysiotherapeut en lees goed de algemene voorwaarden van je verzekering.
