Dummy
Meniscus operatie en behandeling
Informatie over de kijkoperatie van de knie en de verschillende behandelopties van een gescheurde meniscus.
Conservatief
Preoperatief
Operatief
Revalidatie
Resultaat
Risico's
Kosten
Herstellen zonder operatie na een gescheurde meniscus.
Een van de belangrijkste functies van de meniscus is het beschermen van het gewrichtskraakbeen. Is de meniscus gescheurd dan kan je kiezen voor een conservatief dan wel operatief traject. Uit onderzoek blijkt dat de kans op knieartrose toeneemt na een meniscusoperatie (meniscusectomie). Het is daarom de doelstelling om de meniscus te behouden en het streven om conservatief te herstellen. De keuze voor een conservatief herstel is door onderzoek aangetoond als bewezen effectief. Dit geldt voornamelijk voor de degeneratieve meniscus scheur (>45 jaar en ouder). Toch is ook voor jongeren (<45 jaar) het voornemen om te revalideren zonder operatie. Een slotknie (knie kan niet meer buigen of strekken) is een harde indicatie voor een operatie. Heb je gericht getraind en blijf je klachten houden, dan is opereren ook mogelijk (geldt vooral voor de <45 jaar groep). Topsporters worden in de regel meestal geopereerd. Bespreek met je arts wat voor jou de beste behandeling is.
Verschillende scheuren van de meniscus
Een conservatief traject:
De meeste mensen hebben hun knie overbelast door een lange wandeling, sportbelasting of sportletsel. Soms zijn de klachten wisselend en/of langdurig aanwezig. Er is meestal een geringe tot matige zwelling aanwezig en buigen en/of strekken is stijf. De spierkracht is afgenomen en kan instabiel voelen en/of zijn.
De focus van de behandeling is gericht op het weer optimaliseren van de mobiliteit (buigen/strekken) en versterken van de beenmusculatuur. Probeer regelmatig te fietsen (hometrainer) en pak liever de fiets dan een wandeling te maken. Behalve kracht is stabiliteit en coördinatie oefeningen doen een goede aanvulling op het herstel.
Leefregel advies:
- Fiets regelmatig
- Probeer niet te lang achtereen te lopen of te staan.
- Let op met bukken (vermijd in het begin diep hurken en buig de knie tot maximaal 90 graden)
- Let op met rotatie bewegingen
- Stop tijdelijk met sporten, maar ga in overleg met de arts of fysiotherapeut op zoek naar een alternatief.
- Laat je adviseren met betrekking tot load management.
- Gewicht reductie kan optioneel zijn.
Zodra de pijn is afgenomen, kan de belasting van de oefeningen gradueel worden opgebouwd. Het strekken en buigen van de knie gaat beter en diepere kniebuigingen zijn weer mogelijk. De oefeningen moeten zoveel mogelijk functioneel zijn gecombineerd met gerichte krachtsoefeningen. Laat je hiervoor adviseren door een fysiotherapeut.
Vooral voor sporters geldt om behalve de beenoefeningen, ook oefeningen te doen ter ondersteuning van de gehele beweegketen (romp, heup, rug etc).
Verloopt het herstel voorspoedig dan kan de belasting verder opgevoerd worden. Hierbij bepalen de verschillende en persoonlijke doelstellingen de richting van de revalidatie.
Advies:
Tijdens het herstel, vooral in het begin, is het niet erg om wisselend weer wat meer klachten te krijgen. De belastbaarheid van de knie is nog laag en de knie kan snel geïrriteerd raken. Wees geduldig en minimaal 6 tot 12 weken herstellen is nodig om te kunnen spreken van een wel dan niet geslaagde revalidatie.
Preoperatief trainen: better in, better out.
Vroeger werd een meniscus direct verwijderd bij klachten. Tegenwoordig weten we dat de meniscus stabiliteit geeft en het onderliggende kraakbeen beschermt.
Behalve in de topsport en subtop, is een meniscus operatie in de breedtesport niet per se de eerste keus. Mits je geen slotklachten hebt, heeft een conservatief traject (geen operatie) de voorkeur.
Het versterken van de bovenbeenspieren, het oefenen van de gehele beweegketen en het optimaliseren van de stabiliteit en coördinatie blijkt uit meerdere studies een goede behandeling te zijn. Mocht na een traject fysiotherapie toch onvoldoende effect zijn bereikt, dan heb je niet voor niets getraind. De uitspraak ‘better in, better out’, gaat hier op.
Waarom preoperatief trainen helpt:Een meniscusprobleem zorgt voor een ontstekingsreactie in de knie. Het gevolg is een zwelling. Vocht in de knie heeft een negatief effect op de bovenbeenspieren, stabiliteit en coördinatie. Een ander probleem dat kan ontstaan is een stijve knie bij het buigen en strekken. Een goede kniefunctie vóór de operatie is een positieve indicatie voor je herstel ná de operatie.
Een preoperatief traject bestaat naast het trainen van spieren uit een informatief gesprek. Tijdens een preoperatief gesprek worden de oefeningen voor thuis, de leefregels en beleid met betrekking tot fysiotherapie besproken. Stel voor jezelf doelen en een einddoel. Het is verstandig om met je werkgever afspraken te maken over re-integratie.
Het is belangrijk om op de hoogte te zijn van de leefregels en verwachtingen na de operatie. Vraag je fysiotherapeut of arts naar de voor jouw specifieke situatie.
Denk hierbij aan de volgende zaken:
- Wat zijn de leefregels?
- Welke oefeningen moet je doen?
- Op welke symptomen moet je letten?
- Hoe loop je met krukken?
Maar ook praktische zaken als:
- Hoe lang kan je niet werken?
- Wanneer mag je weer buiten fietsen?
- Wanneer mag je weer autorijden?
- Welke sporten kan je straks weer doen?
Regel vast je krukken voor na de operatie. Lenen, huren of kopen bij een zorgwinkel is mogelijk.
Kijkoperatie knie: meniscus operatie en behandeling
Tijdens de kijkoperatie van de knie heeft de arts twee mogelijkheden om de meniscus te behandelen.
- Meniscectomie (stukje meniscus knippen)
- Meniscopexie (meniscus hechten)
Voor welke operatietechniek jij in aanmerking komt, zal de arts met je bespreken.
Kijkoperatie knie
Meniscectomie (wegknippen)
De revalidatie verschilt van mens tot mens en is mede afhankelijk van je doelstelling en de status van jouw knie preoperatief. Gemiddeld duurt het herstel zes tot twaalf weken.
Na de operatie mag je dezelfde dag naar huis. In het ziekenhuis krijg je een protocol mee voor de eerste oefeningen thuis. De hechtingen worden na twee weken verwijderd. In de eerste tien dagen kan je douchen met waterafsluitende pleisters of een zak. Voor een goede genezing mogen de wondranden niet te nat of week worden.
Na de operatie begin je rustig met strekken en buigen van de knie. Een buiging van 90 graden is in de eerste dagen voldoende. De focus ligt op een volledige strekking. Een volledige strekking moet zo snel mogelijk na de operatie gehaald worden. Een kussen of handdoek in de knieholte is de grootste boosdoener want hiermee ontwikkel je een strekbeperking. Daarom niet doen!
De belasting met lopen en staan mag worden opgebouwd op geleide van de reactie van de knie. Een toenemende zwelling, stijfheid en/of pijn zijn tekenen dat je te veel doet. De belasting goed afstemmen is belangrijk om de spieren op te kunnen bouwen. Een toenemende of aanhoudende zwelling zorgt ervoor dat de spierkracht afneemt.
Het gebruik van krukken wordt meestal een week na de operatie afgebouwd. Hierbij is het belangrijk om de reactie van de knie in de gaten te houden. Bouw het lopen met krukken af in overleg met je fysiotherapeut. De uitzonderingen zijn een meniscushechting en een behandeld kraakbeendefect.
Een zwelling in de knie verstoort de aansturing van de spieren en leidt tot verminderde stabiliteit en coördinatief bewegen. Hierdoor neemt de omvang van het bovenbeen af. Dit proces is niet te stoppen, maar wel te vertragen door direct na de operatie te beginnen met oefenen. De oefeningen zijn gericht op het verbeteren van de controle over de bovenbeenspieren en de samenwerking tussen de spieren. De knie houdt in het begin niet van druk (staan en lopen) maar wel van onbelast bewegen. Het is om die reden belangrijk veel buig- en strekoefeningen te doen. Zodra de knie 100 graden gebogen kan worden, is fietsen op de hometrainer mogelijk. Fietsen is een medicijn voor de knie. Geen druk op de knie en toch veel beweging in een relatief korte tijd. Fietsen mag, na overleg met je fysiotherapeut, twee à drie keer per dag voor een half uur.
Zodra het vocht afneemt en de strekking en buiging herstellen kan de training opgebouwd worden. De training bestaat uit krachttraining, functionele oefeningen en stabiliteit en coördinatie. Het trainen stopt echter niet bij het trainen van de beenspieren. Een sterke knie begint met een getrainde core, buik en rugspieren. Dit wordt belangrijker wanneer het de wens is om weer te sporten. Een gespecialiseerde sportfysiotherapeut kan je hierbij begeleiden.
Na twee weken kan je de meeste activiteiten van het dagelijks leven weer opbouwen.
Gemiddeld is de knie na zes weken weer hersteld en kan de sport onder begeleiding van de fysiotherapeut hervat worden. Na drie tot zes maanden kan je weer volledig je sport hervatten.
Na één à twee weken, als de knie betrouwbaar aanvoelt, mag je weer autorijden en fietsen (overleg met je fysiotherapeut). Ongeveer 80 procent van de mensen is na twee weken weer aan het werk. Hoe lang het voor jou duurt hangt af van het herstel en het type werk (zwaarder lichamelijk werk duurt langer).
Tips:
- Heb je een zittend beroep, probeer dan regelmatig van positie te wisselen en de knie te bewegen. Doe eventueel je oefeningen om de knie niet te laten verstijven.
- Leg tijdens het slapen een kussen tussen de knieën.
- De knie mag na de operatie buigen, maar houd rekening met de wondjes die eerst nog moeten herstellen. De strekking is het belangrijkst.
- Hurken en op de knieën zitten kan enkele maanden duren voordat het weer gaat.
- Een zwelling kan zes, acht en soms wel langer aanwezig blijven.
- Koelen met ijs is prettig en effectief tegen pijn.
Meniscopexie (meniscus hechten)
Na de operatie mag je op dezelfde dag naar huis. Met de hechting zijn de randen van de meniscusscheur weer tegen elkaar aan gelegd. De meniscus kan hierdoor herstellen. De hechting moet beschermd worden. De knie mag je nog niet 100 procent belasten en er is een beperking met de hoeveelheid buigen. Krukken zijn nodig om de belasting op de knie te reduceren en soms is een kniebrace nuttig om de knie te beschermen.
Meniscopexie (meniscushechting)
Leefregels na meniscopexie:
– Buig de knie niet verder dan 90 graden tot 6 weken na de operatie.
– Gebruik krukken zodat de knie 50 procent belast kan worden tot 6 weken na de operatie.
– Vermijd diep hurken tot 3 maanden na de operatie.
– Vermijd rotaties tot 3 maanden na de operatie.
De leefregels en het beschermen van de hechting zijn het grootste verschil tussen het wegknippen en het hechten van de meniscus. Hierdoor duurt de revalidatie automatisch langer en is deze intensiever. Hier moet in sommige situaties rekening mee worden gehouden (topsport/werk).
De revalidatie duurt 3 tot 6 maanden. Deze vindt plaats onder begeleiding van een gespecialiseerde fysiotherapeut. Het geopereerde been verliest in de eerste 6 weken veel kracht en stabiliteit. Tijdens deze fase zal binnen de beperkingen geoefend worden om zo veel mogelijk van de coördinatie, kracht en stabiliteit te behouden. Zo ben je goed voorbereid om na 6 weken te lopen zonder krukken, weer te kunnen fietsen en andere bewegingen uit te kunnen uitvoeren. De training zal gradueel geïntensiveerd worden. Uiteindelijk richt de revalidatie zich op je specifieke doelstellingen en sport.
Resultaat van kijkoperatie van de knie
Meniscectomie:
Een onderscheid moet gemaakt worden tussen een acuut meniscusletsel en een degeneratieve meniscus scheur. Een acuut meniscus letsel herstelt over het algemeen goed na een operatie. Op de langere termijn neemt de kans op artrose wel toe. Bij een degeneratieve meniscus scheur zijn de effecten van een operatie op korte en lange termijn weinig anders dan bij een conservatieve behandeling.
Een conservatieve behandeling heeft bij een degeneratieve meniscus scheur een positief effect.
- Na drie maanden kan 60 procent beter bewegen.
- Na zes- tot twaalf maanden beweegt 64 procent beter.
- Binnen 3 maanden wordt minder pijn ervaren, maar de pijn is over het algemeen nog niet weg.
- 29 procent wil uiteindelijk toch een operatie, maar hun herstel was niet beter dan bij mensen na een conservatieve behandeling.
- Na een meniscusoperatie kan 58 procent na drie maanden beter bewegen.
- Na zes maanden is dit 69 procent en na een jaar 77 procent.
- Binnen 3 maanden is de pijn minder, maar niet helemaal weg.
- Een operatie helpt net zoveel als een nep-operatie.
- De kans op artrose neemt toe op de langere termijn.
- 80 procent van de mensen heeft 10 jaar na de operatie geen klachten meer.
De conclusie is dat een operatie bij een degeneratieve meniscus weinig tot geen verschil maakt ten opzichte van een conservatieve behandeling.
Het resultaat van een operatieve behandeling van een acuut meniscus letsel is over het algemeen goed. Op de langere termijn neemt de kans op artrose toe. Echter zijn andere factoren als overgewicht, intensieve sportbelasting of werk van invloed op het ontwikkelen van artrose.
Meniscopexie:
Een gescheurde kruisband gaat vaak samen met een gescheurde meniscus. Repareer je de meniscus maar niet de kruisband, dan is het slagingspercentage rond de 30 tot 50 procent. Een voorste kruisbandreconstructie moet relatief snel (2-6 weken) na een voorste kruisband operatie worden gedaan om de knie voldoende stabiliteit te geven.
Het slagingspercentagel van een meniscopexie is 70 procent tot 90 procent en het merendeel van de geopereerden is tevreden over het resultaat. Sporthervatting is bijna altijd weer mogelijk. De weg terug naar volledig herstel verschilt per persoon. Een knie is meestal wat langer gezwollen dan bij een meniscectomie en blijft gevoeliger waar de hechting is geplaatst.
Na drie maanden kan je dagelijkse activiteiten weer normaal uitvoeren. Het volledig buigen van de knie is doorgaans wat langere tijd gevoelig en/of beperkt. Sporten is na drie tot zes maanden weer mogelijk. De snelheid van terugkeer hangt samen met het type sport, de intensiteit en het niveau.
Sporten met veel draaien en springen (zoals voetbal) brengen een hoger risico met zich mee om de meniscus weer opnieuw te beschadigen.
De risico’s van een meniscus operatie
Degeneratieve meniscus:
Het voornaamste risico bij een degeneratieve meniscus scheur is dat het na de operatie niet beter gaat dan ervoor. Neem de tijd om te herstellen en richt je samen met je fysiotherapeut op de factoren die je herstel negatief beïnvloeden. Stel realistische doelstellingen op en pas ze eventueel aan mocht blijken dat ze niet haalbaar zijn. De kans op artrose neemt toe na een meniscectomie.
Bij een acute meniscusscheur zijn er behalve de normale operatierisico’s weinig risico’s aanwezig. Het herstel is over het algemeen goed, maar kan door begeleidend letsel (kraakbeen/kruisband) langer duren.
Voor een degeneratieve en acute meniscusscheur geldt:Tijdens de revalidatie bestaat er een kans dat de knie verstijft, pijn blijft doen, wondjes gevoelig zijn en/of nabloeden. Een hematoom, blauwe plek, kan zichtbaar zijn. Doorgaans nemen deze klachten na verloop van enkele weken af. Tijdens de operatie kan een huidzenuw geraakt worden, waardoor een stukje huid in het onderbeen anders aanvoelt. Dit is meestal tijdelijk en herstelt geleidelijk weer.
De knie kan langdurig geïrriteerd en gezwollen zijn, waardoor de revalidatie langer duurt en moeizaam opgebouwd kan worden. Ook kunnen spieren en pezen overbelast raken tijdens de revalidatie.
Waar de meeste mensen last van krijgen zijn knieschijfklachten. Het kan voelen alsof de knie op slot gaat en/of pijn doet aan de voorzijde. Dit trekt na verloop van tijd weg, zodra de kracht herstelt.
Meniscopexie:
In 10 tot 30 procent van de gevallen geneest de gehechte meniscus niet goed doordat de leefregels onvoldoende worden nageleefd, de knie overbelast wordt of de knie opnieuw verdraaid. Hierdoor bestaat de kans dat de knie opnieuw geopereerd moet worden waarbij het stukje meniscus verwijderd wordt.
Het is normaal dat de knie na de operatie gezwollen, stijf en pijnlijk is. De steekgaatjes zijn gevoelig en kunnen verdikt aanvoelen. Dit trekt na verloop van tijd weg. De steekgaatjes kunnen blijven bloeden. Overleg dan even met het ziekenhuis.Een blauwe plek kan direct en soms na enkele dagen ontstaan, dat is normaal. Tijdens de operatie kan een huidzenuw geraakt worden, hierdoor kan een stukje huid in het onderbeen anders aanvoelen. Dit is doorgaans van tijdelijke aard. Spieren en pezen kunnen overbelast raken tijdens de revalidatie. Het is daarom belangrijk om samen met een gespecialiseerde fysiotherapeut te trainen. Waar de meeste mensen last van krijgen, zijn knieschijfklachten. Het kan voelen alsof de knie op slot gaat en/of pijn doet aan de voorzijde. Dit trekt na verloop van tijd weg, zodra de kracht herstelt.
Nogmaals; je krijgt één kans, houd je aan de leefregels!
Algemeen:
De operatie zelf gaat ook gepaard met enkele serieuzere risico’s. Je kan hierbij denken aan:
- Wondontsteking
- Kniegewricht ontsteking
- Trombosebeen
- Longembolie
Neem direct contact op met het ziekenhuis in de volgende gevallen:
- Toenemende zwelling van de knie in combinatie met toenemende pijn.
- Niet op het been te kunnen staan terwijl dit eerder wel mogelijk was.
- Koorts (> 38,5 graden).
- Dik, warm, rood en pijnlijk onderbeen/kuit.
- Wanneer je het niet vertrouwt neem dan altijd contact op met het ziekenhuis.
Wat kost de fysiotherapeutische behandeling na een meniscus operatie?
In Nederland is de verzekering goed geregeld. Iedereen heeft een basisverzekering. Toch zijn er meestal veel vragen over de verzekering en fysiotherapievergoeding.
Conservatief
Bij conservatief herstel wordt fysiotherapie niet vergoed vanuit de basisverzekering. Indien je aanvullend bent verzekerd voor fysiotherapie kun je deze gebruiken voor begeleiding bij de revalidatie. Is dit niet of onvoldoende het geval dan betaal de (resterende) fysiotherapie behandelingen zelf.
Operatief
Na een operatie heb je meestal intensief fysiotherapie nodig. Het systeem in Nederland is zo ingericht dat je 20 behandelingen nodig hebt om in een chronisch zorg traject te vallen. Vanaf de 21ste behandeling ben je chronisch (onbeperkt medisch noodzakelijk) verzekerd voor een jaar fysiotherapie vanaf de operatiedatum. Een verwijzing van de orthopeed is hiervoor noodzakelijk.
Voor de eerste 20 behandelingen kan je jezelf verzekeren via je aanvullende verzekering. Heb je een aanvullende verzekering van 9 behandelingen, dan betaal je 11 behandelingen zelf. Heb je geen aanvullende verzekering, dan betaal je 20 behandelingen zelf. Eén fysiotherapie behandeling kost ongeveer 25-35 euro.
Een behandeling uit het aanvullende pakket gaat niet ten koste van je eigen risico. Zodra de behandelingen worden gedeclareerd uit het basispakket, dus vanaf 21ste behandeling, betaal je wel eigen risico. De operatie wordt ook betaald vanuit je eigen risico. Het eigen risico loopt per kalenderjaar. Als de fysiotherapeutische behandeling doorgaat na 1 januari, dan betaal je opnieuw je eigen risico.
Na het lezen van deze informatie over de verzekering en het eigen risico is het goed mogelijk dat je vragen hebt of dat er onduidelijkheden zijn. De situatie kan per persoon verschillen, dus overleg daarom altijd met je fysiotherapeut en lees goed de algemene voorwaarden van je verzekering.
