Kieswijzer: knieschijf instabiliteit (patella luxatie)

Een operatie na een patella luxatie is gericht op het herstellen van de stabiliteit en niet op het verminderen van pijn. Na een operatie is het niet met zekerheid te zeggen dat je volledig pijnvrij bent. Enige tot geringe pijn rondom of achter de knieschijf is mogelijk. 

De kans op een recidief na een eerste patella luxatie is verhoogd. Na een tweede patella luxatie is de kans zelfs 50 procent. Onder andere de mate van instabiliteit en type sport hebben hier invloed op. Ruim 50 procent van de patella luxaties ontstaat tijdens het sporten met veel pivoteren zoals bij basketbal en rugby.Volledig sporthervatting is mogelijk na een patella luxatie na zowel een conservatieve revalidatie als operatie.

Verzekering:

In Nederland is de verzekering goed geregeld. Iedereen heeft een basisverzekering. Toch zijn er meestal veel vragen over de verzekering en fysiotherapievergoeding.

Conservatief:Bij conservatief herstel wordt fysiotherapie niet vergoed vanuit de basisverzekering. Indien je aanvullend bent verzekerd voor fysiotherapie kun je deze gebruiken voor begeleiding bij de revalidatie. Is dit niet of onvoldoende het geval dan betaal je de (resterende) fysiotherapie behandelingen zelf. 

Operatief:Na een operatie heb je meestal intensief fysiotherapie nodig. Het systeem in Nederland is zo ingericht dat je 20 behandelingen nodig hebt om in een chronisch zorgtraject te vallen. Vanaf de 21ste behandeling ben je chronisch (onbeperkt medisch noodzakelijk) verzekerd voor een jaar fysiotherapie vanaf de operatiedatum. Een verwijzing van de orthopeed is hiervoor noodzakelijk.

Voor de eerste 20 behandelingen kan je jezelf verzekeren via je aanvullende verzekering. Heb je een aanvullende verzekering van 9 behandelingen, dan betaal je 11 behandelingen zelf. Heb je geen aanvullende verzekering, dan betaal je 20 behandelingen zelf. Eén fysiotherapie behandeling kost ongeveer 25-35 euro.

Een behandeling uit het aanvullende pakket gaat niet ten koste van je eigen risico. Zodra de behandelingen worden gedeclareerd uit het basispakket, dus vanaf 21ste behandeling, betaal je wel eigen risico. De operatie wordt ook betaald vanuit je eigen risico. Het eigen risico loopt per kalenderjaar. Als de fysiotherapeutische behandeling doorgaat na 1 januari, dan betaal je opnieuw je eigen risico. 

Na het lezen van deze informatie over de verzekering en het eigen risico is het goed mogelijk dat je vragen hebt of dat er onduidelijkheden zijn. De situatie kan per persoon verschillen, dus overleg daarom altijd met je fysiotherapeut en lees goed de algemene voorwaarden van je verzekering.

• De patella is een bot of sesambot aan de voorzijde van de knie.
• De patella wordt gestabiliseerd door een kapsel, banden en spieren.
• De patella werkt als hefboom voor de bovenbeenspieren om de knie te strekken.
• De patella kan luxeren uit de groef waardoor kapsel en banden kunnen scheuren.
• De patella luxeert bijna altijd naar buiten (lateraal).
• Een intensieve revalidatie is altijd nodig om de kracht, stabiliteit en coördinatie van de knie weer te optimaliseren.

Conservatieve behandeling:

• Uitleg over de verschillen en gevolgen van een operatie ten opzichte van conservatieve behandeling.
• Leefregels met betrekking tot de belasting, en provocerende bewegingen.
• Wees in het begin voorzichtig met draai- en plotselinge bewegingen.
• Let op toename van stijfheid, zwelling en pijn.
• Oefentherapie om de buiging, strekking en spierkracht te optimaliseren.
• Sportspecifieke oefentherapie om de sport te hervatten.
• Geef een conservatief traject de kans en neem minimaal drie maanden de tijd.
• Ga voor gerichte begeleiding naar een kniespecialist.

Operatief:

Het kan zijn dat na een conservatieve revalidatie de knieschijf opnieuw luxeert. Een operatie kan nu overwogen worden. De operatie duurt ongeveer 60 minuten afhankelijk van de complexiteit en uitgebreidheid van de ingreep. 

De meest gangbare operatietechnieken:

• Reconstrueren van de mediale patellofemorale ligament (MPFL).
• Tuberositas tibialis transpositie.
• In het geval van trochlea dysplasie kan het gootje uitgediept worden.

De behandelend arts zal aangeven welke operatietechniek het meest geschikt is voor jouw situatie. 

Dezelfde dag mag je weer naar huis. Het stabiliseren van de patella is relatief een veilige operatie. Er zijn echter altijd risico’s verbonden aan de operatie. Laat je hierover goed informeren door je arts.

Het is belangrijk om voor de operatie een preoperatief traject te doorlopen. De revalidatie start drie vier dagen na de operatie.

Revalidatie:

Na de operatie moet de knie de eerste zes weken beschermd worden. Daarom gelden diverse leefregels waaraan gehouden moet worden (geen OV, autorijden, fietsen en aangepast werken). Bespreek met je fysiotherapeut welke regels voor jou gelden.

Een extensie lock brace beschermt de knie met buigen en moet de eerste zes weken gedragen worden.  Je start in de eerste week met fysiotherapie.

De eerste 6 weken:

• Loop je met krukken.
• Indien je mag belasten en de knie mag buigen leer je weer symmetrisch lopen.
• Moet de knie goed strekken en weer buigen (binnen de geldende restricties).
• Oefen je de bovenbeenspieren.
• Oefen je de spieren rondom de heupen en romp.

Na 6 weken:

• Vervallen de leefregels als je eraan toe bent. 
• Door langdurige immobilisatie (brace) is de spierkracht, stabiliteit en coördinatie flink afgenomen.
• Wees voorzichtig en geduldig bij het opbouwen van de belasting. 
• De krachttraining wordt geleidelijk geïntensiveerd.
• De training wordt na verloop van tijd steeds meer sportspecifiek.
• Naast krachttraining bestaat het programma uit stabiliteit, coördinatie en buiten- veldtrainingen.
• De revalidatie duurt 9 tot 12 maanden

Let op: 
De revalidatie is een individueel proces en verschilt per persoon. Revalideer in goed overleg met je fysiotherapeut.

Good to know: 
Revalideren gaat om de juiste balans vinden tussen belasting en belastbaarheid. In het begin is de belastbaarheid van de knie laag. Een paar minuten staan en lopen is dan al voldoende. Lopen is over het algemeen beter dan stilstaan. In het begin heeft iedereen pijn, maar na verloop van dagen tot weken neemt de pijn snel af (individueel kan dit verschillen). Pijn is over het algemeen een reden om voorzichtig of minder te doen. Doordat de pijn doorgaans snel afneemt, zijn mensen geneigd snel weer meer te doen. Let daarom ook op toenemende zwelling en stijfheid. 

Door in het begin goed de belasting te doseren neemt het vocht sneller af en is er minder spierverlies. Daarnaast is gezonde voeding en lichaamsgewicht belangrijk om de belasting op de knie te doseren. Voor optimaal herstel ligt de focus op het weer goed leren belasten van de knie, trainen van spieren en herwinnen van vertrouwen in de knie.  

Knieschijf instabiliteit kan je op twee manieren behandelen (Operatief of conservatief). Welke behandeling het beste bij jou past, moet duidelijk worden in een persoonlijk gesprek met de orthopeed en/of fysiotherapeut.

Houd er rekening mee dat bij beide trajecten een intensieve revalidatie hoort. Een operatie inclusief revalidatie komt nooit goed uit, dat maakt een sub-optimale timing essentieel (reizen, wissel van baan, lang, examens of afstuderen etc.) Als de revalidatie voorspoedig verloopt, kan de stabiliteit en functie van de knie goed herstellen.